Portoryko łączy w sobie elementy kultury latynoskiej z amerykańską. To jeden z ośrodków, gdzie rozwijała się salsa, tutaj narodził się popularny w krajach latynoamerykańskich i nie tylko styl muzyczny reggaeton. Portoryko to także piękne plaże, tropikalny klimat, kolonialna architektura i możliwość aktywnego spędzenia czasu.
Portoryko – najważniejsze informacje
Portoryko to karaibska wyspa – część archipelagu Wielkich Antyli – położona pomiędzy Morzem Karaibskim i Oceanem Atlantyckim. Pod względem geograficznym jest częścią Ameryki Północnej i jej regionu – Ameryki Środkowej, Karaibów. Pod względem kulturowym jest częścią Ameryki Łacińskiej. Natomiast nieco skomplikowana jest przynależność polityczna wyspy – to terytorium zorganizowane nieinkorporowane Stanów Zjednoczonych o statusie wspólnoty. W dużym uproszczeniu oznacza to, że ten wyspiarski kraj jest pod jurysdykcją Stanów Zjednoczonych, ale obowiązują tu tylko wybrane elementy amerykańskiej konstytucji. Językami urzędowym na wyspie są angielski i hiszpański.
Powierzchnia całego terytorium Portoryko wynosi 9104 km², zamieszkuje je około 3,35 mln ludzi. Stolicą i największym miastem wyspy jest San Juan, które zamieszkuje około 381 tys. osób i poszczycić się może pięknym starym miastem z architekturą z czasów kolonialnych. Inne ważne miasta to: Bayamón, Carolina, Ponce, Caguas, Guaynabo, Mayagüez, Trujillo Alto, Arecibo. Do terytorium Portoryko należą też mniejsze wyspy, m.in.: Culebra, Vieques i Mona.
Dla Europy wyspę odkrył Krzysztof Kolumb w 1493 r., wcześniej zamieszkana była przez plamię Awaraków. Na początku XVI w. 1508 roku rozpoczęło się osadnictwo hiszpańskie. Z końcem XIX w. pojawił się ruch niepodległościowy. W 1897 r. wyspa otrzymała szeroką autonomię od Hiszpanii, lecz już rok później w wyniku wojny amerykańsko-hiszpańskiej przejęły ją Stany Zjednoczone. W 1917 r. wyspa otrzymała autonomię, a jej mieszkańcy – obywatelstwo amerykańskie. Portoryko w języku hiszpańskim oznacza bogaty port. Mieszkańcy wyspy nazywają siebie Boricua.
Linia brzegowa jest jednolita i słabo rozwinięta. Jedynie na zachodnich i południowych wybrzeżach znaleźć można niewielkie półwyspy i zatoki. Na wybrzeże składają się rozległe, malownicze plaże, a na południu – laguny. Wnętrze wyspy jest górzyste i wyżynne. Najważniejszym pasmem górskim jest Cordillera Central, a najwyższym szczytem tych gór i całej wyspy – Cerro de Punta (1388 m n.p.m.). W północno-wschodniej części znajduje się pasmo Sierra de Lequillo z najwyższym szczytem Il Yunque (1065 m n.p.m.). Innym pasmem jest Sierra de Cayey. Tereny nizinne leżą w strefie nadbrzeżnej.
Naturalną roślinność stanowią tu lasy tropikalne, podzwrotnikowe, a także palmowe. Roślinność została w dużym stopniu zniszczona, dużą część wyspy przeznaczono pod uprawy. Występują tu także tereny sawannowe, a na południowych wybrzeżach rafy koralowe. Na wybrzeżu można odnaleźć także roślinność namorzynową. Świat zwierząt jest tu bogaty. Wśród ssaków występują m.in. nietoperze, a u wybrzeży można zaobserwować delfiny i wieloryby. Wyspę zamieszkuje 349 gatunków ptaków, spośród których 18 to gatunki endemiczne.
Przeczytajcie też czego spodziewać się przed podróżą do Portoryko: Co musisz wiedzieć przed podróżą do Portoryko
Kiedy jechać do Portoryko
Portoryko znajduje się w strefie klimatu podrównikowego wilgotnego. Wyspę oblewają ciepłe prądy morskie, co sprawia, że przez cały rok panują tu wysokie temperatury, lecz bez ekstremów. Występują północno-wschodnie pasaty przynoszące obfite opady deszczu. Portoryko znajduje się na trasie cyklonów tropikalnych. Są tu dwie pory roku – sucha i deszczowa. Średnia roczna temperatura wynosi 26°C, dzięki czemu Portoryko można odwiedzać praktycznie przez cały rok. Jednak najlepszy czas na podróż do Portoryko to miesiące: grudzień, styczeń, luty, marzec, kwiecień oraz czerwiec i lipiec – ze względu na mniejsze opady niż w pozostałych miesiącach.
Jak dostać się do Portoryko
Na wyspę można łatwo dostać się samolotem z kontynentalnych Stanów Zjednoczonych. Z wielu miast amerykańskich (i głównych europejskich portów) można dostać się bez międzylądowania na międzynarodowe lotnisko San Juan (SJU), które jest znane również jako Luis Muñoz Marín International.
Jeśli będziecie w Miami, to możecie rozważyć weekendowy wypad do Portoryko. Loty z Florydy są tanie i zajmują ok. 2,5 h w jedną stronę, więc kierunek jest idealny na krótki wypad.
Inną popularną trasą do Portoryko jest rejs statkiem wycieczkowym, który jest wolniejszym – ale bardziej malowniczym – sposobem dotarcia na wyspę. Statki wycieczkowe regularnie odpływają z Florydy i południowo-wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych.
Transport w Portoryko
Pomimo tego, że w Portoryko jest rozbudowana sieć dróg, to połączenia autobusowe pomiędzy miastami są niestety słabe. W San Juan komunikacja miejska działa sprawnie – kursują autobusy i metro. Aby dostać się do innych części wyspy, najlepiej wypożyczyć samochód. Opcji jest całe mnóstwo, bo na wyspie dostępne są filie wszystkich większych wypożyczalni samochodów: Hertz, Avis i Charlie Car etc.
Inna opcja to połączenia lotnicze pomiędzy głównymi miastami, np. San Juan, Ponce, Mayagüez i Arecibo. Decydując się na taksówkę, najlepiej z góry ustalić cenę.
Gdzie zatrzymać się w Portoryko – polecane hotel
Pierwsze kilka dni w San Juan spędziłam we flagowym San Juan Marriott Resort & Stellaris Casino. Zdecydowanie jest to hotel dla osób, które lubią wygodę, przestrzeń i dostęp do wszelkich udogodnień tuż pod nosem.
Jeśli szukacie romantyzmu, odpoczynku czy wygodnej bazy do zwiedzania San Juan i okolic San Juan Marriott Resort & Stellaris Casino ma wszystko. Pobyt w resorcie może być intymny, skupiony na chillowaniu i luksusowym wypoczynku, ale też aktywny i pełny rozrywek. Hotel oferuje wszystko po trochu, więc jest on idealny zarówno dla rodzin, jak i dla par.
Pełny wpis o hotelu znajdziecie tutaj: Weekendowy getaway w Portoryko i luksusowy San Juan Marriott Resort & Stellaris Casino
Co zjeść w Portoryko? Kuchnia portorykańska
Na kuchnię portorykańską miały wpływ inne kultury i tradycje kulinarne: karaibskie, latynoamerykańskie, a także ze Stanów Zjednoczonych, Europy, głównie Hiszpanii, a także wpływy afrykańskie i rdzennego Taínos. Mieszkańcy wyspy nazywają swoją kuchnię cocina criolla, czyli kuchnia kreolska, Portoryko jest nazywane gastronomiczną stolicą Karaibów.
Do przyrządzania potraw wykorzystuje się m.in. zboża i rośliny strączkowe (np. czarną, czerwoną i białą fasolę, ciecierzycę, groszek, kukurydzę, ryż). Popularne są także kawa, sezam, owoce tropikalne, zioła i warzywa (kolczochy, szparagi, kapusta, tykwa, marchewka, kalafior, bakłażan). Spożywa się ziemniaki, bataty, jukę. Serwuje się też mięsa, ryby i owoce morza.
Najpopularniejsze tradycyjne potrawy w Portoryko to:
- ryż przyrządzany na różne sposoby: Arroz con dulce – ryż gotowany na słodko w przyprawach, imbirze, mleku, mleku kokosowym, rodzynkach oraz rumie. Arroz con leche – ryż z mlekiem, cukrem i cynamonem, podawany z owocami. Arroz con gandules y lechón – żółty ryż z grochem i pieczoną wieprzowiną. Arroz y habichuelas – ryż z fasolą; jest to najpopularniejsze połączenie nie tylko w Portoryko, ale również w innych krajach Ameryki Łacińskiej,
- pastele – ciasto wyrabiane z bulionu, zielonego banana, dyni, bananów i ziemniaków, nadziewane mięsem i innymi składnikami,
- asopao – zupa przygotowywana z ryżu, owoców morza, kurczaka, chorizo i innych składników,
- tembleque – pudding kokosowy ze skrobi kukurydzianej,
- almojábana – placek przygotowywany z mąki ryżowej, sody oczyszczonej, sera, mleka i jajek,
- croquetas de panapén con bacalao – smażone kulki rybne z dorsza zmieszane z puree chlebowym, pieczonym czosnkiem, jajkami, masłem i przyprawami,
- macabeos – placek z zielonego banana, nadziewany mięsem,
- pátanos Maduros – plastry smażonych w głębokim tłuszczu słodkich bananów – platanos,
- farina – śmietanka pszenna gotowana z mlekiem, cukrem, przyprawami, imbirem, skórkami cytrusowymi i mlekiem kokosowym,
- tortilla de huevos – omlet z pomidorami, kolendrą, cebulą, papryką, czosnkiem, oregano i serem,
- bistec encebollao – cienko krojony, tłuczony stek z marynowaną cebulą,
- albondigón – pieczeń po portorykańsku z fasolą, ziemniakami i jajkiem na twardo,
- chicharrón de pollo – udka z kurczaka przekrojone na pół i marynowane w cytrynie, rumie i czosnku, następnie wrzucane do mąki i smażone na głębokim tłuszczu,
- fricasé – pikantne mięso duszone na maśle i oliwie z dodatkiem wina, rodzynków, liści laurowych, goździków, czosnku, cebuli, papryki, sosu pomidorowego, oliwek, kaparów, groszku i marchewki,
- pastelón – portorykańska wersja lasagne, w ktorej zamiast makaronu używa się słodkich bananów – platanos lub manioku,
- kanapki, m.in.: tripleta – przygotowywana z pan de agua. Jíbartia – kanapka wykorzystująca dojrzałe słodkie banany platanos jako chleb. Mixto – z gotowanego sofrito,
- gandinga – gulasz z organów wieprzowych: serce, wątroba i nerki oraz sosu pomidorowego i kaparów,
- caldo gallego – zupa z białej fasoli, bulionu drobiowego, chorizo, wędzonej szynki, rzepy, jarmużu i ziemniaków,
- sancocho – potrawa z różnych mięs, kukurydzy i dyni,
- salmorejo – zimna zupa – chłonik czosnkowo-pomidorowo-krabowy.
W kuchni portorykańskiej podaje się ostre sosy, m.in.:
- coco loco – ostry sos na bazie kokosa, limonki, melasy, chilli i innych składników,
- kookoo – mango i habanero wędzone na grillu z dodatkiem wędzonej papryki, kminku i innych składników,
- parcha apasionada – ostre papryki: habanero, caballero, tajska i cayanne, miąższ marakui, ocet, cebula, czosnek, oliwa z oliwek, sok pomarańczowy, sok z cytryny i zioła.
Tradycyjne napoje portorykańskie to:
- piña colada – narodowy napój Portoryko,
- coquito – mleko kokosowe i ajerkoniak rumowy.
Portoryko – co koniecznie zrobić?
Zwiedzanie San Juan z jego centrum historycznym
San Juan posiada urokliwe centrum kolonialne z charakterystycznymi dla Karaibów kolorowymi kamieniczkami i domami. Spacerując po brukowanych uliczkach i malowniczych placach można odkrywać piękne barokowe kościółki, fortece El Morro i Castillo San Cristóbal. Warto także odwiedzić La Placita znajdującą się w dzielnicy Santurce będącej centrum życia nocnego z mnóstwem barów i ludźmi tańczącymi na ulicach. We wschodniej części miasta są plaże, a wśród nich jedna z najpiękniejszych – Playa Isla Verde. La Perla to z kolei malownicza dzielnica, o której śpiewał zespół Calle 13 i pojawiła się w teledysku do „Despacito”.
Pływanie nocą po zatoce bioluminescencyjnej niedaleko La Parguera
La Parguera to małe nadmorskie miasteczko położone niedaleko Cabo Rojo. Można stąd popłynąć do zatoki bioluminescencyjnej, czyli miejsca, gdzie woda za sprawą znajdującego się w niej planktonu świeci się w nocy. To jedno z najciekawszych miejsc na Portoryko i nocna wizyta tu jest niezapomnianym przeżyciem.
Pływanie pośród namorzynów na wyspach Cayo Caracoles i Cayo Enrique
Małe wyspy Cayo Caracoles i Cayo Enrique są nieco oddalone od wybrzeża. Ich najważniejsze atrakcje to roślinność namorzynowa z charakterystycznymi korytarzami, pomiędzy którymi można pływać i obserwować różne gatunki kolorowych ryb.
Odwiedzenie przylądka Cabo Rojo i plaży Playa Combate
Na południowym zachodzie wyspy znajduje się przylądek Cabo Rojo. Jego nazwa po hiszpańsku znaczy: czerwony przylądek i pochodzi od mieniących się na czerwono basenów solnych. Nad zatoką Bahia Sucia (wbrew nazwie, nie jest brudna, a wręcz przeciwnie – ma krystalicznie przejrzystą wodę) zachwyca piękna plaża Puente de Piedraz idealnie turkusową wodą, monumentalnymi klifami oraz formacjami skalnymi. Dalej na północ znajdują się inne rajskie plaże, np. Playa Combate.
Zwiedzanie kolonialnych miast i miasteczek
San Juan to nie jedyne miasto w Portoryko, które ma piękną kolonialną starówkę. San German to drugie najstarsze po San Juan miasto. Warto również odwiedzić centrum Ponce, choć wiele budynków jest tu niestety dosyć zniszczonych. Inne ciekawe malownicze kolonialne miasteczka to m.in.: Lajas, Juana Diaz i Coamo.
Plaże, które warto odwiedzić w Portoryko
- Wyspa Vieques – tutejsze plaże są piękne, z białym piaskiem, małymi zatoczkami i krystalicznie czystą wodą, a co najważniejsze są niemal puste. Jednak do najpiękniejszych należy Playa Negra z czarnym piaskiem i ze znajdującymi się w jej okolicy klifami.
- Wyspa Culebra – najpiękniejsza na wyspie jest Playa Flamenco z białym piaskiem, uchodzi za jedną z najpiękniejszych plaż na świecie, Culebrita to ukryty klejnot tej wyspy – plaża dostępna tylko łodzią, a zatoczka z białym piaskiem jest domem i żerowisko dla zielonych żółwi.
- Cabo Rojo – na południowo-zachodnim wybrzeżu, najpiękniejsza plaża w tej okolicy to La Playuela.
- Aguadilla – możliwość pływania, nurkowania z rurką, nurkowania z akwalungiem, wędkowanie oraz surfowania; znajduje się tu rafa koralowa.
- Fajardo – mieści się na wschodnim wybrzeżu, woda ma tu niespotykaną przejrzystość, przy opuszczonym molo można obserwować długie pasma raf.
- Domes – raj dla surferów, położony między latarnią morską a nieaktywnym reaktorem jądrowym w Portoryko; doskonałe miejsce do obserwowania wielorybów zimą.
- Jobos – tętniąca życiem plaża jest ulubionym miejscem mieszkańców.
- Guánica – zatoka z najbardziej przezroczystą wodą na Portoryko, jest częścią Rezerwatu Biosfery Guánica.
- La Monserrate – chętnie odwiedzana przez rodziny i duże grupy,
- Combate – lśniące wody, duże rafy, dziewicze wybrzeże, raj dla miłośników nurkowania; można to podziwiać najlepsze zachody słońca na Portoryko.
- Isla Verde – mieści się w Carolinie, uchodzi za jedną z najlepszych plaż miejskich na wyspie.
- El Escambron – położona pomiędzy Starym San Juan a jego nowoczesną częścią.
Rejsy statkami, katamaranami, łowienie ryb
Obowiązkowy punkt wizyty w Portoryko to wycieczka statkiem, łódką, jachtem czy skuterem. Można w ten sposób dotrzeć na jedną z pobliskich wysepek, podziwiać zachód słońca lub zwiedzić San Juan. Dostępne są także rejsy, podczas których można wędkować, np. w wodach laguny Torrecella i pośród namorzynów.
Surfing
Portoryko ma jedne z najlepszych miejsc do surfowania na Karaibach, zarówno dla profesjonalistów, jak i dla początkujących. Najlepsze miejsca to:
- Rincón – w mieście znajduje się posąg surfera. Położone jest w najbardziej wysuniętym na zachód punkcie wyspy. Najpopularniejsze plaże do surfowania to Domes, María’s, Tres Palmas i Sandy Beach.
- Aguadilla – Punta Borinquen to linia brzegowa rozciągająca się od Crash Boat do Surfer’s Beach w mieście Aguadilla na północnym zachodzie. Została ona uznana przez organizację Save the Waves w 2018 r. za pierwszy światowy rezerwat surfingowy na Karaibach; spoty do surfowania to: Surfer’s Beach, Table Tops, Survival Beach, Wilderness, Wishing Well, Manglito, Gas Chambers i Crash Boat.
- Isabela – znajduje się tu Middles Beach – miejsce corocznego Corona Pro Surf Circuit, kolejny spot to plaża Jobos.
- La Ocho – spot znajdujący się w San Juan i dostępny z plaży Escambrón.
- La Pared – znajduje się w mieście Luquillo w północno-wschodniej części wyspy, dobra plaża dla początkujących.
- Los Tubos – plaża znajduje się w mieście Manatí na północnym wybrzeżu, jest jedną z niewielu, gdzie występują duże fale.
Nurkowanie, snorkeling
Portoryko to miejsce, gdzie można spędzić czas, nurkując. Znajdują się tu miejsca zarówno dla miłośników snorkelingu, jak i nurkowania z butlą tlenową. Najlepsze do nurkowania są:
- Fajardo – wielu operatorów pływa na atole, gdzie można nurkować wśród raf i tropikalnych ryb.
- La Parguera – część miasta Lajas na południu wyspy. Rezerwat przyrody La Parguera obfituje w małe zatoczki z namorzynami i płytkimi spokojnymi kanałami, znajduje się tu także bioluminescencyjna zatoka.
- Rincón – miejsce do nurkowania jest dostępne tuż przy plaży Steps w rezerwacie morskim Tres Palmas.
- San Juan – miejscem do nurkowania w San Juan jest plaża Escambrón, ma kilka formacji skalnych, które chronią ją przed wzburzonymi falami Oceanu Atlantyckiego.
- Vieques – można nurkować pośród raf koralowych, ryb, żółwi, płaszczek, a nawet rekinów, najlepsze plaże to Blue Beach z małą wyspą Isla Chiva, a także Esperanza Beach, Mosquito Bay, Playa Pata Prieta.
- Culebra – zatoki wokół wyspy Culebra to jedne z najlepszych miejsc do nurkowania w Portoryko.Najciekawszymi miejscami są: plaże Tamarindo, Flamenco i Carlos Rosario oraz zatoki Luis Peña i Culebrita otoczone rafami koralowymi, w których roi się od ryb, żółwi morskich i płaszczek.
Hiking
Odwiedzając Portoryko nie można nie wybrać się na górskie wędrówki:
- El Yunque National Forest w Río Grande to jedno z najróżnorodniejszych biologicznie miejsc na wyspie. W tym lesie deszczowym występuje bowiem ponad 240 gatunków roślin, można tu obserwować ptaki, pływać w naturalnych basenach pod wodospadami lub wybrać się na wymagającą wędrówkę. Najciekawsze trasy to: La Coca Trail, Baño Grande, Angelito i Puente Roto, El Toro, Mt. Britton i El Yunque Peak.
- Rezerwat Suchego Lasu Guánica w południowej części wyspy to przeciwieństwo lasu deszczowego El Yunque. Rosną tu kaktusy i inne rośliny przystosowane do warunków pustynnych, można tu spotkać m.in. jastrzębie i sępy. Do najpopularniejszych szlaków należą: Ballena, La Cueva do wapiennych jaskiń i Fuerte Caprón.
- Las Guajataca znajdujący się w miejscowości Isabela oferuje około 50 km szlaków, a najpopularniejsze to Interpretative Trail i trasa Cueva del Viento. Oba można przejść w ciągu jednego dnia.
- Las Stanowy Toro Negro obejmuje cztery rodzaje lasów, trzy najwyższe szczyty wyspy – Cerro de Punta, Cerro Jayuya, i Cerro Rosa, jezioro, dwa naturalne baseny, dziewięć rzek i liczne wodospady, najpopularniejsze hiki to: El Bolo i Charco La Confesora.
- Las Stanowy Cambalache w Arecibo jest miejscem, gdzie przeważają szlaki o łagodnym nachyleniu, idealne na spokojną wędrówkę, jazdę na rowerze górskim, obserwowanie ptaków.
- Szlak Árbol Solitario prowadzi na szczyt góry Cerro de los Cielos.
- Rezerwat przyrody Cabo Rojo chroni subtropikalny suchy las, popularne miejsce do obserwacji ptaków; znajdują się tu szlaki piesze i rowerowe.
Lekcje tańca, warsztaty muzyczne
Muzyka i taniec są nieodłącznymi elementami kultury Portoryko. Warto więc zapisać się na kurs salsy lub wziąć udział w warsztatach muzycznych.
Jazda konna
Będąc na Puerto Rico można spróbować jazdy konnej połączonej z podziwianiem gór, wybrzeża czy klifów.
Przejażdżka quadem
Jednym z nietypowych sposobów na zwiedzanie Portoryko i aktywnego spędzania czasu na wyspie jest przejażdżka quadem. Pojazdem tym można dotrzeć nawet w najbardziej niedostępne miejsca, a ponadto podziwiać wybrzeże, góry, namorzyny, skały wapienne i klify.
Poprzedni wpis
Ten post ma 4 komentarzy
Bardzo przydatny wpis, dziękuję i pozdrawiam ;)
Cieszę się bardzo Justyno! :) Serdeczności!
Na ile czasu optymalnie wybrać się do Portoryko??
Według mnie minimum tydzień.