Zdrowe nawyki żywieniowe (i nie tylko) z całego świata

Podróże to nie tylko zwiedzanie historycznych zabytków czy przyrodniczych zakątków. To przede wszystkim kultura, którą tworzą ludzie. A jedną z jej najważniejszych części jest jedzenie. Podróżując po świecie, czasem mam wrażenie, że gdziekolwiek nie jestem, to wszystko kręci się wokół jedzenia. I nie chodzi mi tylko o sam akt dostarczania sobie odpowiednich składników odżywczych, ale o celebrację, wspólne spędzanie czasu, delektowanie się chwilą i kultywowanie tradycji, która daje poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Świetnie jest móc to oglądać na własne oczy, ale jeszcze świetniej uczyć się tego, co dana kultura ma najlepsze i próbować wdrażać to w swoje życie. Nie ma jednego sposobu na życie, ale pewne komponenty są wspólne i uniwersalne. Nasze ciała i organizmy różnią się, ale możemy polepszyć sposób naszego odżywiania wprowadzając czasem drobne zmiany. Warto zatem czerpać z różnych podejść i sposobów. I nie chodzi tu tylko o jedzenie, ale również o życiowy balans, relaksację, relacje z innymi oraz życie bardziej pełne i wypełnione przyjemnościami. Rzućcie okiem na zestaw zdrowych nawyków zaczerpniętych z kultur całego świata:

Indie

Kuchnia indyjska słynie z aromatów i przypraw. Pikantne jedzenie pozwala poczuć się pełniej. Im więcej zastosujemy przypraw, tym mniej możemy dodać soli, bo smak i tak będzie bogaty i wyrazisty. Popularne w Indiach: czerwona papryka, imbir i kurkuma, pomagają obniżyć cholesterol. Czosnek i cebula zmniejszą poziom lipidów we krwi, a tym samym pomagają zapobiegać chorobom serca.

Innym sposobem, wynikającym z Ayurvedy, starożytnej, indyjskiej tradycji uzdrawiania, jest dodanie każdego smaku do posiłku, tak aby wprowadzić balans i zaspokoić potrzebę podjadania w międzyczasie. Zatem każde danie musi być odrobinę słodkie, kwaśne, słone, ostre. Trikiem na zmniejszenie ochoty na słodycze jest włączenie słodkich składników do regularnych dań, np. dodanie słodkiego ziemniaka czy brzoskwini do sałatki, zrobienie sosu na bazie mango, czy dosypanie garści rodzynek do dania mięsnego.

Warto również gotować na bazie zdrowych, nieutwardzony tłuszczy, jak to robią Hindusi. Smażenie na niewielkiej ilości ghi – masła klarowanego czy używanie zamiast śmietany mleka kokosowego, jest nie tylko zdrowsze, ale nadaje daniom egzotyczny aromat.

Japonia

Sposób podania posiłku, niewielkie porcje, rewia kolorów i tekstury z naciskiem na wykorzystanie ogromniej ilości warzyw sprawiają, że kuchnia japońska jest uznawana za jedną z najzdrowszych na świecie.

Wizualny aspekt żywności jest równie ważny, co doznania smakowe. Piękna prezentacja ma dla Japończyków kluczowe znaczenie. Bardzo ważne są również jasne kolory, szczególnie w postaci warzyw. Stawia się też duży nacisk na zielone warzywa liściaste i warzywa korzeniowe, takie jak słodkie ziemniaki. Prawie każda przekąska i posiłek w tradycyjnej kuchni japońskiej zawiera marynowane lub gotowane na parze warzywa. Japońskie dania mają dzięki temu znacznie niższy poziom cukru. Jest to tez świetny sposób wprowadzenia zdrowych nawyków do naszej diety. Dodawanie porcji warzyw do każdego dania (nawet mniej zdrowego) uczy regularności w spożywaniu zbilansowanych posiłków. Washoku, japońska zasada 5 kolorów, 5 smaków i 5 sposobów gotowania posiłku, jest skoncentrowana na nadaniu potrawom smaku, odpowiedniej tektury i pięknego wyglądu, tak aby jedzenie zaspokajało wszystkie zmysły i nie miało się chęci na podjadanie pomiędzy posiłkami. Działa to w parze z zasadą Kansha, która koncentruje się na poczuciu wdzięczności za to, ile daje nam natura, a także skupieniu się na tym, jak naprawdę możemy wykorzystać naturalne składniki. Nie odrzuca się niczego, co pochodzi z natury, czyli liści, korzeni, skórki, a to wszystko przekłada się na zapobieganie marnotrawieniu jedzenia.

W japońskiej diecie są też obecne duże ilości ryb i owoców morza, których mięso nie tylko jest bogate w białko, ale ma również niski cholesterol i zdrowe tłuszcze Omega-3.

Chiny

Jedzenie pałeczkami! Pałeczki są standardem w większości azjatyckich kuchni i ich używanie jest świetnym sposobem na spowolnienie spożywania posiłku, nabieranie mniejszych kęsów i wydłużanie czasu jedzenia. Badania pokazują, że otyłość i choroby serca występują częściej u osób, które jedzą szybko. Chińczycy spożywają posiłki w regularnych odstępach czasu i koncentrują się na jedzeniu dobrego śniadania, pełnego lunchu i lekkiej kolacji. Bardzo zdrowym nawykiem jest spożywanie zup, głównie bulionów serwowanych z dużą ilością warzyw, zwłaszcza różnego rodzaju liści. Zupy serwowane są z posiłkiem lub po posiłku. W pierwszym przypadku zmniejsza to potrzebę popijania słodzonych napojów do posiłku, a w drugim zapewnia poczucie pełności i chroni przed dokładką. Często po posiłku wypija się też szklankę gorącej wody, która ma ułatwić trawienie. Chińczycy dbają o to, aby po posiłku wybrać się na spacer, który ma pobudzić trawienie.

Etiopia

Kuchnia etiopska to przede wszystkich potrawy wegetariańskie i wegańskie. Jeśli ktoś zatem nie je lub unika mięsa, jest to idealny przykład roślinnej, ale zbilansowanej diety. Nacisk kładziony jest głównie na warzywa korzeniowe, takie jak: marchew, seler, pietruszka czy burak. Charakterystycznym składnikiem obecnym w etiopskiej kuchni jest miłka abisyńska (teff), z której wyrabia się chleb o nazwie Injera. Zboże to jest bogate w składniki odżywcze i zawiera błonnik, białko oraz witaminę C. Można ją stosować również jako zamiennik ryżu. Etiopska kuchnia jest też kuchnią, w której mało używa się produktów z laktozą, więc jest idealna dla alergików pokarmowych, którzy nie mogę spożywać produktów mlecznych. Pokazuje również, że da się gotować zdrowo i odżywczo bez przetworzonych produktów.

Grecja i włochy (kuchnia śródziemnomorska)

Po pierwsze miłość do jedzenia! Takie podejście ma znaczenie, przy budowaniu zdrowego podejścia do spożywania posiłku i tworzenia zbilansowanego życia. Jedzenie ma być przede wszystkim przyjemnością, a nie obsesyjnym wyliczaniem kalorii, tłuszczów i cięciem węglowodanów, co w konsekwencji nie tylko prowadzi do niezdrowej fiksacji nad tym, co jemy, ale przede wszystkim w długim okresie nie jest zdrowe dla naszego organizmu. Dieta śródziemnomorska jest uznawana za jedną z najbardziej zbilansowanych na świecie, a to przede wszystkim dlatego, że kuchnia z tego regionu skupia się na dużej ilości produktów pochodzenia roślinnego (owocach, warzywach, zbożach) i hołduje bogatym w kwasy omega-3 rybom. Co więcej, gotuje się głównie w domu z naturalnych, świeżych i nieprzetworzonych składników. Posiłek jest rytuałem i czasem dla najbliższych. Nie ma jedzenia czegokolwiek w pośpiechu. Chociażby dlatego warto czerpać z tego przykład w codziennym życiu.  Stałym dodatkiem do posiłku jest wino, którego umiarkowane spożycie może wydłużyć życie i zmniejszyć ryzyko chorób serca, jak wynika z najnowszych badań. Warto jednak pamiętać, by łączyć je z posiłkiem. Wypijane osobno może zadziałać odwrotnie, tj. zwiększyć prawdopodobieństwo wystąpienia chorób krążenia.

Meksyk i inne kraje ameryki łacińskiej

Kuchnia latynoamerykańska kojarzy się z przyprawami. I rzeczywiście w krajach takich jak Meksyk czy Wenezuela odgrywają one znaczącą rolę w posiłkach. Zwłaszcza jeśli chodzi o pikantne przyprawy typu papryczka chili. Kuchnia meksykańska potrafi być bardzo pikantna i wykorzystanie w niej różnego rodzaju papryczek jest powszechnie stosowane. Ma to również prozdrowotne działanie. Po pierwsze pikantne potrawy sprzyjają lepszemu trawieniu i spalaniu zjedzonego posiłku, po drugie dezynfekują organizm z drobnoustrojów i bakterii. Potrawy przygotowywane są również z nutą słodyczy, co zmniejsza chęć na spożycie słodkich przekąsek po jedzeniu. Co również jest świetnym nawykiem do skopiowania, to stosowanie dużej ilości strączkowych warzyw, które są roślinnym źródłem białka, tak ważnego dla wegetarian, ale również dla wszystkich tych, którzy chcą ograniczyć ilość spożywanego mięsa. No i awokado! Bogate w cenne nienasycone kwasy tłuszczowe, sole mineralne i witaminy (np. witaminę E) jest rewelacyjnym składnikiem zbilansowanej diety i warto wprowadzić go do swojego menu. Meksykanie najbardziej obfity posiłek spożywają w środku dnia i nosi on nazwę almuerzo. Najnowsze badanie pokazują, że organizm wieczorem wykazuje mniejszą wrażliwość na insulinę, więc jedzenie o późnych porach może sprzyjać przybieraniu na wadze i wystąpieniu cukrzycy typu II. Warto więc utrzymać zwyczaj jedzenia obiadu o dość wczesnej porze, aby organizm miał możliwość lepiej go strawić. Zapobiegnie to też wieczornym napadom głodu. Bardzo ważne jest też skupienie się na posiłkach wspólnie z rodziną. Rodziny przygotowują posiłek i jedzą go razem, a jedzenie jest zawsze synonimem poczucia wspólnoty.

Francja

Jedzenie we Francji jest bardzo ważną częścią kultury i ma wiązać się głównie z przyjemnością, a nie obsesją na punkcie diety. Od bardzo wczesnych lat dzieci uczą się, jak jeść i łączyć różnorodne składniki i co najważniejsze, jak spożywać posiłki z klasą i wyczuciem. Lunch jest obfity i raczej nie ma kultury podjadania pomiędzy posiłkami.

Badania pokazują, że wśród Francuzów bycie na diecie wcale nie jest popularne. Pomimo tego mają niższy wskaźnik otyłości i chorób serca niż mieszkańcy wielu innych krajów. Sposób jest banalny i łatwy do zaadaptowania. Chodzi o wielkość porcji. Jedzenie ma być poezją smaku, a nie przejedzeniem. Porcje są niewielkie, ale za to można jeść to, na co ma się ochotę. Deser? Owszem, ale tylko kilka kęsów, aby sprawić sobie przyjemność, a nie pochłaniać połowę tortu naraz. Sukces tkwi zatem w wyważeniu i znalezieniu złotego środka.

Francuzi skoncentrowani są głównie na tym JAK jeść (liczy się cała otoczka, sposób podania, cieszenie się chwilą), a niekoniecznie na tym, aby NAJEŚĆ się za wszystkie czasy.

Norwegia

Kuchnia norweska słynie głównie z dużej ilości spożywanych ryb słodkowodnych i słonowodnych. Mięsa je się niewiele. Norweskie śniadania są zazwyczaj lekkie i składają się z pełnoziarnistych produktów takich jak chleb czy musli. Białe pieczywo nie jest popularne, za to w sklepach można spotkać szeroki wybór pełnoziarnistego cienkiego, chrupkiego chleba, który zdecydowanie jest mniej tuczący niż klasyczne pieczywo. Duże znaczenie ma też sposób przygotowywania posiłków. Gotuje się na parze zarówno ryby, jak i warzywa, co sprawia, że posiłki są dietetyczne i lekkostrawne.

Aktywność fizyczna jest czymś oczywistym i Norwegowie znani są z tego, że dużo czasu spędzają na łonie natury jeżdżąc na rowerach, chodząc na długie spacery, czy urządzając górskie wycieczki (zobaczcie jak spędzić aktywny dzień w okolicu Oslo).

W Norwegii jest też wiele restrykcji związanych z produkcją żywności. Nowe produkty są bardzo skrupulatnie wybierane. Rząd blokuje przepływ produktów niezdrowych, chemicznych i pełnych konserwantów.

Norwegowie, podobnie jak inni mieszkańcy Skandynawii, kultywują balans w życiu i przyjemne spędzanie czasu. Nie ma pracy po godzinach, jest za to czas na czytanie, spotkanie ze znajomymi i cieszenie się małymi przyjemnościami.

Znacie inne przykłady zdrowych rad pochodzących z innych kultur? Podzielcie się nimi w komentarzu, tak abyśmy wszyscy mogli z tego skorzystać. I nie zapomnijcie też podzielić się tym artykułem ze wszystkimi, którzy kochają jedzenie i szukają we wszystkim zdrowego balansu :)